Antep Fıstığı Fidanı Hangi İllerde Yetişir?
Antep fıstığı veya Pistacia vera, ülkemizde özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki illerde verimli bir şekilde yetiştirilen bir ağaçtır. Antep fıstığı, genel olarak seçici olmayan bir ağaç olmamasına rağmen ağacın verimli bir şekilde meyve vermesi için bölgenin ikliminin sıcak ve kurak olması önemlidir.
Antep fıstığı yetiştiriciliği ülkemizde yaklaşık 56 ilde yapılmasına rağmen üretimin çok büyük bir kısmı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde gerçekleşmektedir. Antep fıstığının gen merkezi olan Güneydoğu Anadolu, bölgenin kendine özgü koşulları sayesinde Antep fıstığı üretimine öncülük etmektedir.
Antep fıstığı, yazların kurak ve sıcak, kışların ise kısmen soğuk olduğu bölgelerde yetiştirilebilmektedir. Antep fıstığı fidanı yetiştirmek istiyorsanız, bölgenin sıcaklık ve yağış durumuna dikkat etmelisiniz. Antep fıstığının toprak bakımından seçici olmadığı düşünülse de bölgenin ikliminin yanı sıra toprağına da dikkat etmeniz, fıstık ağacının verimi ve meyvelerin kalitesi bakımından daha iyi sonuçlar almanızı sağlayacaktır.
Antep Fıstığı Hangi İllerde Yetişir?
Antep fıstığı fidanı, sıcak ve kurak iklime sahip bölgelerde yetiştirilebilir. Ülkemizde Mart sonu ila Nisan başlarında çiçek açan Antep fıstığının çiçeklenme döneminde düşük sıcaklıklara maruz kalmaması önemlidir. Bu nedenle Antep fıstığı bahçesi tesis edeceğiniz yerde ağaçların çiçeklenme döneminde soğuk hava akımı bulunmadığından emin olmalısınız.
Antep fıstığı fidanı yetiştirilecek bölgenin yalnızca yüksek sıcaklıklara sahip olması değil, aynı zamanda düşük nem oranlarına sahip olması da önemlidir. Özellikle çiçeklenme döneminde havanın nemli ve yağışlı olması, tozlaşmayı olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Antep fıstığı yetiştirmek için toprağın nemine de dikkat etmek gerekir. Antep fıstığı, kurak koşullarda yetişen bir ağaç olmakla birlikte toprağın belli ölçüde nemli olmasına ihtiyaç duyar. Fıstık ağacının kökleri toprakta 5-6 metre derinliğe ulaşabildiği için ağaçtan verim alınması adına toprağın nemli olması gerekir.
Antep fıstığı ağacının toprak seçmediği ve verimsiz topraklarda da yetişebildiği kısmen doğru olmakla birlikte toprağın verimli olması, ağacın veriminin yüksek olması açısından önemlidir. Kısmen derin ve kireçli, süzek ve tınlı topraklar, Antep fıstığı yetiştirmek için uygundur.
Antep Fıstığı Hangi İllerde Yetişir?
Antep fıstığı fidanı ülkemizde genel olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişmektedir. Antep fıstığı üretiminde ilk sırada genellikle Gaziantep gelmekle birlikte illerin sıralaması aydan aya değişiklik gösterebilmektedir. Gaziantep dışında Antep fıstığı üretiminin en çok yapıldığı iller arasında Şanlıurfa, Siirt, Kilis, Adıyaman, Mersin, Kahramanmaraş, Manisa ve Mardin bulunmaktadır.
Antep fıstığının genel olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki illerde yetiştirilmesinde rol oynayan en önemli faktör, sıcaklıktır. Yaz aylarında Antep fıstığı meyvesinin gelişimi için uzun süren yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyulduğu için bu bölgedeki iller, Antep fıstığı yetiştiriciliği için uygundur. Güneydoğu Anadolu, sıcak olmasının yanı sıra kurak da olduğu için Antep fıstığı üretimi için uygun iller bu bölgede bulunmaktadır.
Ülkemizde yetiştirilen Antep fıstığı çeşitleri arasında en çok üretilen, “uzun” olarak bilinen çeşidi olmaktadır. Bununla birlikte verim ve meyve kalitesi yönünden en iyi çeşit ise Siirt çeşidi olmaktadır. Siirt fıstığı, Antep fıstığının bir çeşidi olmakla birlikte Siirt ve çevresinde yetiştirilmektedir. Siirt fıstığının diğer fıstıklardan farklı olmasının nedeni, Siirt yöresinin ikliminden kaynaklanmaktadır.
Antep Fıstığı Fidanı Nasıl Yetiştirilir?
Antep fıstığı fidanı genelde aşılı ve tüplü fidan dikimiyle yetiştirilmektedir. Tüplü fidanlarda bitkinin kök kısmı zedelenmediği için arazide tutma olasılığı daha yüksek olmaktadır. Aşılı fidanlar, fidanın çeşidine bağlı olarak sulamanın mevcut olduğu koşullarda 4-5 yıl içinde verime yatmaktadır.
Antep fıstığı yetiştirmek için aşılı ve tüplü fidan kullanacaksanız, dikimi nasıl yapacağınız, dikim koşullarının nasıl olduğuna göre farklılık gösterecektir. Antep fıstığı hem kuru hem de sulu koşullarda yetiştirilmekle birlikte dikim şekli, koşullara bağlı olarak belirlenmelidir.
Sulu koşullarda dikim yapılacaksa sık dikim tercih edilebilir. Bunun için fidanlar arasında 5-6 metre sıra arası ve 1,2,3 veya 4 metre sıra üzeri mesafe belirlenebilir. Sık dikim ile birim arandan fazla ürün alınabilir ve hasat işleri kolaylaştırılabilir.
Kuru koşullarda dikim yapılacaksa dikim aralıklarının daha geniş bırakılması gerekir. Kuru koşullarda dikim aralıkları 6-10 metre arası belirlenmektedir. Bununla birlikte sıra arası ve üzeri mesafelerin genelde 8×8 metre olarak belirlendiğini söylemek doğru olacaktır.
Antep fıstığı fidanlarını dikmek için gerekli mesafeler belirlendikten sonra 40-50 cm genişliğinde ve 60-80 cm derinliğinde çukurlar açılmalı ve diplerine birkaç kürek yanmış ahır gübresiyle birlikte yüzey toprağı atılmalıdır. Tüplü ve aşılı fidanlar dikilirken aşı yerinin toprağın üstünde kalmasına dikkat edilmelidir.
Ağaçlarda tozlanma ve döllenmenin gerçekleşmesi için her 10-12 dişi ağaca 1 erkek ağaç gelecek şekilde dikim yapılması, meyve alınması bakımından önemlidir. Erkek ağaçlardaki polenlerin, dişi ağaçlara ulaşması için ilkbahardaki hakim rüzgar yönüne de dikkat etmek gerekir.
Antep fıstığı fidanlarının dikimi ilkbahar veya sonbahar aylarında gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte sonbaharda fidanların arazide tutma şansı daha yüksek olduğundan kışların çok sert geçmediği yerlerde fidanların sonbahar aylarında dikilmesi daha iyi olacaktır.
